Zapalenie zatok przynosowych - objawy, leczenie
Czym są zatoki?
Zanim zaczniemy mówić o zapaleniu zatok, wyjaśnijmy sobie, co to właściwie są zatoki. To przestrzenie powietrzne zlokalizowane w obrębie twarzoczaszki, które są wyścielone nabłonkiem rzęskowatym. Tym samym nabłonkiem, który jest w nosie. Nabłonek rzęskowaty jest takim jakby dywanem rozścielonym w przestrzeniach powietrznych. Dlatego, jeżeli zapaleniu ulegnie „dywan”, który mamy w nosie, to siłą rzeczy zapalenie przenosi się na zatoki. Bo to jest ten sam „dywan” - wszystko jest wyścielone tym samym.
Zapalenie zatok
Natomiast samo zapalenie zatok to po prostu choroba, która w większości przypadków jest pochodzenia wirusowego, a dotyczy właśnie błony śluzowej zatok i nosa.
Najczęstszymi objawami zapalenia zatok są:
• blokada nosa,
• wydzielina,
• ból głowy,
• upośledzenie węchu,
• stany podgorączkowe,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• kaszel.
Kaszel zwykle pojawia się w dzień, ale znacznie nasila się w nocy. Natomiast ból głowy najczęściej zlokalizowany jest u nasady nosa, ewentualnie w rzucie zatok przynosowych (czoło i okolice policzków). Jeżeli zaś mamy do czynienia z zapaleniem zatoki klinowej, to ból pojawia się głęboko w głowie za oczami.
Jeżeli ktoś ma odczucie, iż powyżej wymienione objawy przypominają przeziębienie, to ma całkowitą rację - bo to jest właśnie to samo! Przeziębienie to zapalenie śluzówki nosa, a śluzówka nosa to dokładnie ta sama śluzówka, która jest w zatokach (to właśnie ten „dywan”, o którym pisałem na początku). Dlatego zapalenie błony śluzowej nosa przenosi się na śluzówkę zatok.
Leczenie zapalenia zatok
Leczenie zapalenia zatok, jak w każdej innej chorobie, uzależnione jest od przyczyny. W większości przypadków tej dolegliwości przyczyna jest wirusowa. Dlatego podstawą postępowania jest wyczekiwanie i leczenie objawowe. Przede wszystkim dbamy o:
• zmniejszenie obrzęku śluzówki,
• poprawienie drożność nosa,
• zmniejszenie gęstość wydzieliny śluzówki.
Około piątego dnia infekcji objawy powinny zacząć się zmniejszać. Jeżeli się tak nie dzieje, to jest to dla nas pierwszy sygnał, że dołączyły się bakterie.
Kiedy antybiotyk przy zapaleniu zatok?
Jeżeli choroba przedłuża się powyżej dziesięciu dni, to jest to następny sygnał, że dołączyły się bakterie. A pojawienie się bakterii zmienia sposób postępowania, gdyż trzeba włączyć do leczenia antybiotyk. Pamiętajmy jednak, że z antybiotykiem się nie spieszymy.
Leczenie objawowe zapalenia zatok
Około 80% zapalenia zatok to infekcje wirusowe i one w ciągu 7 - 10 dni powinny same ustąpić. Ten czas odczekujemy i skupiamy się na leczeniu objawowym, czyli po prostu maksymalnie poprawiamy drożność nosa. Możemy i powinniśmy działać dwojako: miejscowo i ogólnie. Takie podwójne działanie daje nam największe możliwości zmniejszenia obrzęku śluzówki. A zmniejszając obrzęk śluzówki, zwiększamy dostęp powietrza do przestrzeni powietrznych, czyli zatok - a o to nam głównie chodzi. Jeśli bowiem nie udrożnimy tych ujść, jeżeli nie będzie właściwej wentylacji, to dojdzie do namnażania się bakterii. Poza tym brak połączenia przestrzeni powietrznych zatok z nosem skutkuje różnicą ciśnienia, a to staje się przyczyną bólu głowy. Owszem, możemy wtedy wziąć po prostu tabletkę przeciwbólową i ona nam nawet pomoże. Jednak nie zniesie ona przyczyny bólu. A wystarczy udrożnić połączenie zatok z nosem, aby do zatok dotarło powietrze, dzięki któremu wyrówna się ciśnienie - i ból cudownie zniknie.
Leczenie miejscowe zapalenia zatok
Leczenie miejscowe polega na stosowaniu różnego rodzaju kropli do nosa, sztyftów, inhalacji itp. Innym sposobem jest wykorzystanie soli fizjologicznej - bierzemy roztwór fizjologiczny soli na rękę, wciągamy to do nosa i wysiąkujemy. W aptekach dostępna jest też sól fizjologiczna w aerozolu, z tym że preparaty te mogą być izotoniczne, hipotoniczne i hipertoniczne. Stosujemy raczej hipertoniczne, dlatego że one obkurczają śluzówkę i zmniejszają obrzęk.
Kiedy do lekarza z zapaleniem zatok?
Do lekarza warto pójść około piątego dnia infekcji, jeżeli następuje pogorszenie. Natomiast, jeżeli nam się stopniowo polepsza, a objawy zaczynają ustępować, to czekamy do dziewiątego dnia. Na pewno też powinniśmy się pokazać u lekarza, jeżeli dziesiątego dnia choroby nadal nam się nie poprawiło.
Profilaktyka zapalenia zatok
Trudno natomiast mówić o profilaktyce zapalenia zatok, bo jest to infekcja wirusowa. Najważniejsze jest unikanie osób chorych, co nie zawsze jest możliwe. Powinniśmy też po prostu zachowywać podstawowe zasady higieny, czyli na przykład myć ręce. Innym wyjściem są szczepienia, nawet szczepionka przeciw grypie zapewni nam pewną ochronę.
A jeśli już nas dotknie infekcja, to pamiętajmy przede wszystkim o dbaniu o udrożnienie nosa. To jest najważniejsze.
Autor: lek. med. Artur Łukasiewicz, specjalista otolaryngolog