Suplementacja witaminy D u niemowląt i małych dzieci

Organizm Twojego dziecka wymaga szczególnej troski. Pierwsze lata życia to intensywny rozwój, nauka i budowanie odporności. Twój maluszek jest znacznie bardziej niż my narażony na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych. Odporność pomogą Wam wzmocnić witaminy niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Niedobór witaminy D może zatem spowodować znaczny spadek odporności, a w konsekwencji wiele negatywnych skutków zdrowotnych. Jeśli mamy za niski poziom witaminy D w naszych organizmach, nie jesteśmy w stanie skutecznie walczyć z chorobami.  Witamina D jest potrzebna dla prawidłowego wzrostu i rozwoju kości u dzieci. Ponadto pomaga w utrzymaniu zdrowych zębów oraz w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni. Witamina D pomaga też w prawidłowym wchłanianiu i wykorzystywaniu wapnia i fosforu, w utrzymaniu właściwego poziomu wapnia we krwi oraz  w  prawidłowym  funkcjonowaniu  układu  odpornościowego.

Jednym z głównych źródeł witaminy D przyswajalnej przez człowieka jest synteza skórna.  Nasz organizm produkuje witaminę D3 pod wpływem promieniowania słonecznego o odpowiednim natężeniu. W sezonie jesienno-zimowym w klimacie umiarkowanym synteza skórna jest niewystarczająca do pokrycia zapotrzebowania organizmu. Dlatego właśnie suplementacja tej witaminy jest niezwykle istotna. Najlepsze zaopatrzenie organizmu w witaminę D obserwuje się u niemowląt, którym w ramach profilaktyki podaje się codziennie witaminę D od pierwszych dni życia. Niestety z wiekiem można zauważyć, że coraz mniej dzieci regularnie otrzymuje witaminę D. Wśród dzieci w wieku 12 miesięcy jedynie około 60 % otrzymuje systematycznie preparaty z witaminą D. Już po 6 miesiącu życia nawet prawidłowe rozszerzanie diety o posiłki uzupełniające składające się głównie z przetartych warzyw i owoców nie sprzyja zwiększeniu podaży witaminy D wraz z dietą. W grupie wiekowej małych dzieci głównymi produktami zapewniającymi w diecie podaż witaminy D są produkty mleczne oraz sporadycznie podawane ryby. Nieco wyższe zasoby ustrojowe witaminy D obserwuje się u dzieci, których rozszerzana dieta wciąż zawiera mleko modyfikowane oraz kaszki fortyfikowane o cholekalcyferol.

Aktualne wytyczne:  

1. Noworodki donoszone i niemowlęta (0-12 miesięcy):

● 0-6 miesięcy – 400 IU na dobę od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia

● 6-12 miesięcy – 400-600 IU na dobę zależnie od dobowej ilości witaminy D przyjętej z pokarmem  

2. Dzieci (1-10 lat):  

● u dzieci zdrowych przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej 15 minut w godzinach 10.00- 15.00 bez kremów z filtrem w okresie od maja do września suplementacja nie jest konieczna, choć wciąż zalecana i bezpieczna

● jeżeli powyższe warunki nie są spełnione 600-1000 IU na dobę w zależności od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok  

3. Noworodki urodzone w 32. tygodniu ciąży i wcześniej:  

● zaleca się rozpoczęcie suplementacji w dawce 800 IU na dobę od pierwszych dni życia (jeśli jest możliwe żywienie enteralne), niezależnie od sposobu karmienia. Suplementacja powinna być prowadzona pod kontrolą stężenia 25(OH)D

4. Noworodki urodzone między 33. a 36. tygodniem ciąży:

● 400 IU na dobę od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia.

Rekomendowane dawki są uważane za bezpieczne a obawy co do toksyczności wyżej wymienionych dawek w podanych grupach wiekowych są nieuzasadnione.

W czasie ciąży istotne jest zapewnienie odpowiedniej ilości wapnia, który potrzebny jest do mineralizacji układu szkieletowego rozwijającego się płodu.  Podstawową funkcją witaminy D jest udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, co jest warunkiem odpowiedniego wchłaniania wapnia. Kobiety w ciąży należą do grupy zwiększonego ryzyka niedoboru witaminy D, co ma negatywny wpływ zarówno na zdrowie kobiety, jak i jej potomstwa. Główną przyczyną niedoboru tej witaminy u kobiet w ciąży jest:

● niska synteza skórna witaminy D spowodowana zalecanym ograniczaniem ekspozycji na słońce oraz używaniem kremów z filtrami przeciwsłonecznymi,

● niedostateczna podaż witaminy D z diety.  

Płód zależny jest od transportu witaminy D przez łożysko, dlatego potomstwo matki z ograniczonymi zasobami witaminy D w ciąży rozpocznie nowe życie z niedoborami tej witaminy. Systematyczne spożywanie przez matkę witaminy D w dawce 2000 j.m nie zwalnia z podaży dziecku tej witaminy w dawce adekwatnej do wieku. Pokarm kobiecy zawiera jedynie około 1,5-8 j.m witaminy D3 w 100ml co jest niewystarczające aby spełnić zapotrzebowanie noworodka. Witamina D wpływa nie tylko na układ szkieletowy dziecka, ale również na funkcjonowanie wielu innych układów, a konsekwencje niedoboru mogą być widoczne w późniejszym okresie życia dziecka.

mgr inż. Anna Drzyzga

dietetyk        

Bibliografia:

1. Płudowski P, Rusińska A, Walczak M i wsp. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D- nowelizacja 2018. Postępy Neonatologii, 2018;24(1)

2. P Płudowski, J. Czech-Kowalska .Witamina D i konsekwencje jej niedoboru u niemowląt i małych dzieci. Postępy Neonatologii,2021;1(27)

3. Pludowski P, Socha P, Karczmarewicz E, Zagorecka E, Lukaszkiewicz J, Stolarczyk A i wsp. Vitamin D supplementation and status in infants: a prospective cohort observational study. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2011;53(1):93–99.

4. Czech-Kowalska J, Latka-Grot J, Bulsiewicz D, Jaworski M, Pludowski P, Wygledowska G i wsp. Impact of vitamin D supplementation during lactation on vitamin D status and body composition of mother-infant pairs: A MAVID Randomized Controlled Trial. PLoS One 2014;9(9):e107708.