Atopowe zapalenie skóry - jak sobie z nim radzić?

Sucha, napięta i swędząca skóra oraz nawracające stany zapalne to charakterystyczne symptomy atopowego zapalenia skóry. Niestety, schorzenie to ma charakter przewlekły, a objawy AZS mogą się okresowo zaostrzać, powodując uczucie dyskomfortu. Jak w takim razie radzić sobie ze skórą atopową w tym trudnym czasie, na co zwracać uwagę i jakie emolienty stosować?

Czym jest AZS i jakie są jego objawy?

Atopowe zapalenie skóry określane jest przez specjalistów przewlekłym i nawrotowym stanem zapalnym, który najczęściej zaczyna się we wczesnym dzieciństwie. Towarzyszy mu uporczywy świąd skóry i zmiany skórne przypominające wyprysk. Charakterystyczna jest również ich lokalizacja – u niemowląt najczęściej zmiany pojawiają się na twarzy i szyi, a u starszych dzieci obejmują okolice zgięć stawów. W przypadku młodzieży i dorosłych zmiany skórne mogą być rozsiane po całym ciele, nierzadko pojawiają się również na dłoniach.

Nie oznacza to jednak, że AZS u niemowląt nie może obejmować całego ciała, a AZS u dorosłych nie pojawi się np. w zgięciu kolan. Dużo zależy od tego, jaką formę ma przebieg stanu zapalnego, gdzie zmiany występowały w dzieciństwie i jak duże jest zaostrzenie atopowego zapalenia skóry. Warto zaznaczyć, że duży wpływ na pojawienie się AZS mają czynniki genetyczne, ale nie bez znaczenia są również te środowiskowe.

Objawy atopowego zapalenia skóry

Aby zdiagnozować atopowe zapalenie skóry, należy rozpoznać trzy z czterech głównych objawów oraz przynajmniej trzy uzupełniające. Do pierwszej grupy należą: świąd skóry, przewlekły i nawrotowy przebieg, stwierdzenie AZS w wywiadzie rodzinnym oraz charakterystyczna lokalizacja zmian. Typowe miejsca ich występowania różnią się w zależności od wieku:

· niemowlęta – policzki, płatki uszu i głowa, a następnie tułów

· dzieci powyżej 3 r.ż.  – zgięcia kolan i łokci oraz kark

· młodzież i dorośli – miejsca, w których występowały zmiany w wieku dziecięcym, twarz (szczególnie okolice ust), górna połowa ciała, dłonie i stopy.

Objawy atopowego zapalenia skóry, które znajdują się w grupie dodatkowych symptomów, to m.in.:

· sucha skóra,

· nadmierne rogowacenie naskórka i rybia łuska,

· swędzenie skóry podczas pocenia,

· rumień twarzy i zaczerwienienia,

· pęcherzyki z płynem na skórze,

· przebarwienia skóry,

· nietolerancja pokarmowa.

Należy pamiętać, że diagnozę może postawić wyłącznie lekarz specjalista, który potwierdzi lub wykluczy atopowe zapalenie skóry.

Czynniki zaostrzające atopowe zapalenie skóry

U osób zmagających się z AZS występują nieprawidłowości w warstwie rogowej skóry, które znacznie osłabiają jej barierę ochronną. Staje się ona bardziej podatna na niekorzystne działanie czynników zewnętrznych oraz zmian zachodzących w organizmie. Atopowe zapalenie skóry u niemowląt, dzieci i dorosłych nasila się często w okresie jesienno-zimowym. To jednak nie jest jedyny czynnik, który może powodować nawrót nieprzyjemnych dolegliwości. Co jeszcze wpływa na zaostrzenie atopowego zapalenia skóry?

Nierzadko AZS idzie w parze z wieloma alergiami i nietolerancjami pokarmowymi. Swędzenie skóry nasila się więc po kontakcie z alergenami występującymi w pożywieniu, detergentach lub kosmetykach. Należy zwracać szczególną uwagę na skład produktów spożywczych i chemicznych, aby zmniejszyć ryzyko zaostrzenia objawów. Kolejnym istotnym czynnikiem jest zanieczyszczenie środowiska. Często mówi się, że AZS to choroba dużych miast, bo to właśnie tu odczuwa się najdotkliwiej jego skutki. Nie bez znaczenia są także infekcje i duży poziom stresu, które potęgują swędzenie skóry i obniżają odporność organizmu. Zaostrzenie AZS może być związane również z suchym powietrzem, wysoką lub niską temperaturą czy roztoczami zawartymi w kurzu domowym.

Pielęgnacja skóry atopowej

Skóra atopowa wymaga specjalnej pielęgnacji, która będzie dostosowana do jej potrzeb. Istotną kwestią jest prawidłowe oczyszczanie oraz nawilżanie i natłuszczanie naskórka. Bardzo sucha skóra potrzebuje skutecznego, ale jednocześnie delikatnego wsparcia. Formuły produktów do codziennej pielęgnacji powinny być hipoalergiczne, oraz przebadane dermatologicznie. Ważne też, aby ich pH było zbliżone do naturalnego – pozwoli to zapewnić równowagę mikrobiomu.

Co do pielęgnacji sprawdzi się najlepiej? Specjaliści polecają preparaty o działaniu nawilżająco-zmiękczającym, szczególnie emolienty wieloskładnikowe. Produkty te tworzą na skórze lipidowy płaszcz ochronny, nawilżają i zmiękczają skórę, a także ograniczają przeznaskórkową utratę wody. Sprawdzą się tu emulsje oraz kremy do dziennej i nocnej pielęgnacji, a także emolienty w formie olejków i płynów do kąpieli. Ważne, aby intensywność pielęgnacji dostosować do potrzeb skóry, zwłaszcza w przypadku zwiększonego dyskomfortu.

Skóra atopowa – dlaczego warto stosować emolienty?

Emolienty to preparaty bogate w składniki nawilżające i natłuszczające, które skutecznie niwelują suchość, łuszczenie się i swędzenie skóry. Zmniejszają napięcie, przywracają uczucie komfortu, a także chronią przed powstawaniem nowych podrażnień. Głównym składnikiem emolientów są lipidy w postaci olejów roślinnych i pochodnych parafiny, które tworzą na skórze barierę okluzyjną. Jej zadaniem jest ograniczenie utraty wody, nawilżenie naskórka oraz zmniejszenie swędzenia skóry. W składzie takich produktów można znaleźć fosfolipidy, które poprawiają odporność skóry i uzupełniają niedobory lipidów. Emolienty zawierają też humektanty, które wiążą wodę w naskórku (np. kwas hialuronowy i mocznik), oraz składniki łagodzące (alantoina i pantenol).

Wyniki badań wskazują, że emolienty znajdują szczególne zastosowanie w pielęgnacji skóry atopowej. Dzięki swym właściwościom skutecznie nawilżają i odbudowują uszkodzoną barierę ochronną, niwelując nieprzyjemne dolegliwości. Przywracają równowagę mikrobiomu skóry, obniżają pH, a także zmniejszają ryzyko zaostrzenia objawów skóry atopowej. Mimo że najczęściej stosuje się emolienty w przypadku dzieci, to powinny być one stosowane także w przypadku atopowego zapalenia skóry u dorosłych.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt, dzieci i dorosłych

Jak radzić sobie z AZS u dzieci i dorosłych? Bardzo ważne jest zapewnienie optymalnej pielęgnacji skóry i wystrzeganie się czynników zaostrzających objawy. Szczególnie polecane są emolienty oraz kosmetyki i detergenty o hipoalergicznych, delikatnych formułach. Należy unikać stresu, wietrzyć pomieszczenia, a także niwelować ilość kurzu i roztoczy w domu. Długie, gorące kąpiele lepiej zastąpić szybkim prysznicem, a mokrą skórę najlepiej osuszać delikatnym ręcznikiem.